Theo TheSaiGon Times Daily

Sau khi bước vào thị trường gạo quốc tế kể từ năm 1989 và trở thành một trong những nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, Việt Nam không có thương hiệu gạo quốc gia. Trong khi một giải pháp cho vấn đề này không phải là trong tầm nhìn sớm, xuất khẩu gạo đã trở nên khó khăn hơn do sự sụt giảm xuất khẩu ổn định cả về lượng và giá trị, tiến sĩ Đào Thế Anh, Phó giám đốc của cây trồng Dòng Viện nghiên cứu (FCRI) và phó chủ tịch của Hiệp hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam (PHANO).

Năm ngoái, chỉ có 6,65 triệu tấn gạo, trị giá 2.68 tỷ đô đã được xuất khẩu với giá trung bình của Mỹ 408 đô mỗi tấn, thấp hơn Mỹ 464 đô trong năm 2014. Trong phân khúc thị trường gạo thơm, gạo Jasmine Việt bán với giá 483 đô một tấn vào năm 2015 theo FAO, trong khi hạt giống của Thái Lan lấy lên đến  800 đô một tấn.

Chuyên gia ngành công nghiệp tin rằng đây là hậu quả của sự thiếu của các thương hiệu mặc dù nước này đã có mặt trên thị trường gạo toàn cầu trong gần 30 năm. Quan điểm này được chia sẻ tại một hội thảo về nâng cao giá trị lúa và xây dựng thương hiệu tại Việt Nam do Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) và Thời báo Kinh tế Việt Nam tổ chức tại TP Hồ Chí Minh tuần trước.

Để tìm một giải pháp cho vấn đề xây dựng thương hiệu gạo, Vũ Trọng Bình, Vụ trưởng Vụ các vấn đề địa phương, Ban Kinh tế Trung ương Đảng, nhấn mạnh sự cần thiết phải thay đổi triệt để chính sách đầu tư cho cây lúa. Có một mâu thuẫn là các chính sách hiện nay là thiên về an ninh lương thực trong khi ngành lúa gạo là cần thiết để cạnh tranh với các đối thủ trên thế giới. "Chúng tôi vẫn chưa xác định khu vực chịu trách nhiệm về an ninh lương thực, và trong đó khu vực cần tập trung vào xuất khẩu gạo. Xây dựng thương hiệu không thể được thực hiện cho đến khi vấn đề này đã được giải quyết. Ngoài ra, nó cũng là cần thiết để xác định người mua gạo mục tiêu, cao cấp hay thấp cấp ", ông Bình nói.

Đồng tình với quan điểm này, Tiến sĩ Bùi Chí Bửu, cựu giám đốc của Viện Khoa học Nông nghiệp miền Việt Nam, cho biết dù gạo được sản xuất cho an ninh lương thực hay xuất khẩu là một câu hỏi mà đã vẫn chưa được trả lời từ năm 2009. Ông cho biết xu hướng hiện nay trên thế giới đã được nông nghiệp kết hợp với thực hành y tế để tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng ra gạo, chẳng hạn như sữa gạo ở Hàn Quốc và gạo cho bệnh nhân tiểu đường tại Nhật Bản. Điều này cần được định hướng lâu dài cho ngành lúa gạo ở Việt Nam, ông nhấn mạnh, lưu ý Việt Nam có thể không chỉ sản xuất có chất lượng cao, gạo thơm để cạnh tranh với Thái Lan hay Ấn Độ. "Để làm được điều này, các cơ sở cần có nhiều nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, nghiên cứu khoa học trong nông nghiệp đã có ít đầu tư, với ngân sách hàng năm cho nó không thay đổi trong 15 năm qua ", Bửu nói.

Trao đổi với tờ Daily, Bửu nói cách gạo nguyên liệu đã được mua đã ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng sản phẩm, làm cho nó khó khăn để nâng cao giá trị và xây dựng một thương hiệu. Đối với mua gạo nguyên liệu, thương nhân trung gian đi xe xe máy của họ từ một lĩnh vực khác nhau để thực hiện giao dịch với người nông dân. Sau đó, họ chà xát gạo, để khô và cổ nó, thay vì làm khô nó đầu tiên và cọ xát nó khi bán ra. "Quy trình ngược đây là lý do cho sự kém chất lượng của gạo Việt Nam. Hơn nữa, các thương nhân trung gian thường pha trộn các loại gạo khác nhau, làm cho nó không thể xây dựng một thương hiệu, "Bửu nói.

ThS. VÕ THỊ THANH THƯƠNG