TÀI NĂNG CHUYÊN MÔN TRONG QUYỀN LỰC CÁ NHÂN CỦA NHÀ LÃNH ĐẠO

Tài năng chuyên môn trong việc giải quyết các vấn đề hoặc trọng việc thực hiện những nhiệm vụ đặc biệt tạo ra quyền lực cho con người. Dạng này của quyền lực còn gọi là quyền chuyên môn (Expert Power ). Tài năng chuyên môn chỉ tạo ra quyền lực cho cá nhân khi những người khác phụ thuộc vào cá nhân đó về những chỉ dẫn, cố vấn hoặc giúp đỡ. Vấn đề hoặc nhiệm vụ càng quan trọng đối với đối tượng thì quyền chuyên môn của chủ thể càng lớn. Sự phụ thuộc trở nên lớn nhất khi đối tượng không thể tìm ra một người khác có tài năng chuyên môn tương tự cho việc giải quyết vấn đề.

Việc một người tài năng chuyên môn chưa đảm bảo tạo ra quyền chuyên môn cho người đó, nó còn đòi hỏi đối tượng phải nhận thức được đó là nguồn có thể dựa vào và tin cậy được. Đôi khi trong thực tế, sự tin cậy của đối tượng vào tài năng chuyên môn của chủ thể sẽ tạo ra sự tuân thủ mà không cần đến một đòi hỏi hoặc giải thích nào. Tuy nhiên, nhận thức về tài năng chuyên môn của chủ thể trong phần lớn các trường hợp chưa đủ để sử dụng quyền chuyên môn. Nó còn đòi hỏi chủ thể phải có những hỗ trợ cho những kế hoạch hoặc đề nghị của mình bằng cách đưa ra những chứng cứ hoặc lý lẽ thuyết phục, có logic chấp nhận được ( mang tính thuyết phục cao).

Trong ngắn hạn, nhận thức của đối tượng về tài năng của chủ thể là quan trọng hơn tài năng thực chất của chủ thể, chủ thể có thể giả như mình tài năng, làm ra vẻ là người có tài và điều này cũng đủ để đối tượng tuân thủ. Tuy nhiên, về lâu dài, kiến thức và năng lực của chủ thể sẽ được bộc lộ, được kiểm chứng và nhận thức của đối tượng sẽ trở nên phù hợp hơn, chính xác hơn. Điều này thể hiện rất rõ ràng trong thực tế khi xã hội hoặc mỗi tổ chức luôn đòi hỏi những người lãnh đạo là người am hiểu, có trình độ và có uy tín chuyên môn trong lĩnh vực mà mình phụ trách. Uy tín chuyên môn phụ thuộc vào tài năng chuyên môn thực tế của chủ thể. Tài năng chuyên môn thực tế của chủ thể được phát triển và duy trì qua quá trình liên tục học tập và những kinh nghiệm thực tế của chủ thể. Bằng chứng thể hiện tài năng chuyên môn là thông qua bằng cấp, học hàm, học vị, bằng phát minh sáng chế, các công trình khoa học hoặc các bài báo... Tuy nhiên, sự thuyết phục nhất của tài năng chuyên môn là thông qua giải quyết các vấn đề quan trọng, ra những quyết định đúng, đưa ra những lời khuyên đúng đắn và sự thành công của tổ chức do chủ thể lãnh đạo.

Những kiến thức chuyên môn cụ thể hoặc những kỹ năng kỹ thuật cũng tạo ra quyền lực. Song nếu người lao động tự học được cách giải quyết vấn đề không phụ thuộc vào người nắm giữ các kiến thức và kỹ năng đặc biệt đó thì quyền lực sẽ biến mất. Chính vì điều này mà nhiều người trong thực tế đã cố gắng giữ bí mật và bảo vệ quyền chuyên môn của họ bằng cách làm cho nhiệm vụ trở nên khó hiểu, phức tạp và rắc rối. Họ không cho bạn bè đồng nghiệp mượn các tài liệu, phá hủy các thông tin về thủ tục làm việc, các chỉ dẫn....

Tài năng chuyên môn đặc biệt trong giải quyết các vấn đề quan trọng, sống còn sẽ tạo ra quyền lực cho chủ thể trong quan hệ với cấp dưới, với đồng sự cũng như với cấp trên. Năng lực đặc biệt của chủ thể trong việc thực hiện một hoạt động quan trọng mà những người khác không làm được hoặc không thể tìm ra người thay thế sẽ làm tăng lên sự phụ thuộc của đối tượng vào chủ thế.

LÊ HOÀNG THIÊN TÂN

Đại học Duy Tân

Khoa Marketing

TÀI NĂNG CHUYÊN MÔN TRONG QUYỀN LỰC CÁ NHÂN CỦA NHÀ LÃNH ĐẠO