Khi thiết kế dây chuyền sản xuất, vấn đề cân bằng năng suất của các nơi làm việc trên dây chuyển phải được chú ý đặc biệt vì nó quyết định đến hiệu quả sản xuất và năng suất chung của toàn bộ dây chuyền.

Cân bằng dây chuyền sản xuất đòi hỏi thực hiện các công việc chính sau đây:

+ Tính nhịp sản xuất trung bình của dây chuyền

+ Xác định số lượng công việc tối thiểu của dây chuyền

+ Cân bằng năng suất các nơi làm việc của dây chuyền

+ Đánh giá kết quả cân bằng năng suất dây chuyền

a) Nhịp sản xuất trung bình của dây chuyền:

Nhịp sản xuất trung bình của dây chuyền là khoảng thời gian trung bình để hai sản phẩm kế tiếp nhau được sản xuất xong và đi ra khỏi dây chuyền.

May 1 chiếc áo sơ  mi hết 45 phút nếu ta phân đều thành 3 nguyên công có thời gian định mức bằng nhau và bố trí một dây chuyền sản xuất gồm 3 máy thì cứ sau 15 phút sẽ có một chiếc áo sơ mi được gia công xong, ta nói rằng nhịp dây chuyền sản xuất trung bình của dây chuyền là R = 15 phút/sp.

Nếu ta phân chia quy tình công nghệ thành 9 nguyên công có thời gian định mức là 5 phút và bố trí một dây chuyền gồm 9 máy thì cứ sau 5 phút ta có 1 sản phẩm gia công xong đi ra khỏi dây chuyền, vậy ta có R = 5 phút/sp.

Tới đây ta thấy rằng nhịp dây chuyền sản xuất phụ thuộc vào tổng thời gian cần thiết để gia công sản phẩm và số lượng thiết bị của dây chuyển. Thời gian gia công càng nhỏ, nhịp sản xuất dây chuyền càng nhỏ và nếu số lượng thiết bị trên dây chuyền càng nhiều, nhịp sản xuất của dây chuyền càng thấp và năng suất dây chuyền càng cao.

Thời gian cần thiết để gia công sản phẩm thường ít thay đổi (45 phút cho một chiếc áo sơ mi) trừ, phi ta thay đổi công nghệ sản xuất, vì vây nhịp sản xuất của dây chuyền phụ thuộc chủ yếu vào số lượng thiết bị của dây chuyền.  Ngược lại, nếu ta ấn định một nhịp dây chuyền thì ta cũng có thể xác định được số lượng máy cần thiết cho dây chuyền, nhịp sản xuất này được ấn định được gọi là nhịp sản xuất mong muốn của dây chuyền hay còn gọi là nhịp “thiết kế” của dây chuyền.

Nhịp sản xuất thiết kế của dây chuyền sẽ quyết định năng suất chung của toàn bộ dây chuyền và được xác định trên cơ sở sản lượng thiết kế của dây chuyền theo công việc.

b) Xác định số nơi làm việc:

Nếu mỗi nơi làm việc bố trí một thiết bị thì số lượng thiết bị đồng nhất với số nơi làm việc. Trong trường hợp nơi làm việc không được trang bị máy móc thiết bị (dây chuyền lắp ráp sản phẩm chẳng hạn) thì nơi làm việc và số lượng thiết bị là khác nhau vì vậy một cách tổng quát, ta hãy xác định số lượng chỗ làm việc của dây chuyền.

c) Cân bằng năng suất các nơi làm việc:

Cân bằng năng suất các nơi làm việc của dây chuyền sản xuất là quá trình phân chia quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm thành các nguyên công (mỗi nguyên công có thể gồm nhiều bước) sao cho số nơi làm việc thực tế của dây chuyền là ít nhất.

Trường hợp người thợ có thể làm bất cứ công việc nào và các công việc không đòi hỏi những thiết bị đặc biệt như dây chuyền lắp ráp sản phẩm, dây chuyền may quần áo…thì quá trình cân bằng năng suất của các các nơi làm việc dễ dàng hơn.

Giảng viên: Mai Thị Hồng Nhung