1/ Huy động vốn bằng hình thức nhận tiền gửi.

Vốn huy động từ tiền gửi khách hàng là những giá trị tiền tệ mà ngân hàng huy động được từ công chúng thông qua việc bán các sản phẩm dịch vụ cho khách hàng, hay nói cách khác đây chính là nguồn vốn chủ yếu của các ngân hàng thương mại, đáp ứng hầu hết các nhu cầu về hoạt động tín dụng của các ngân hàng.

- Tiền gửi không kì hạn:

Tiền gửi không kì hạn hay còn gọi là tiền gửi thanh toán, là lọai tiền gửi mà người sỡ hữu nó chuyên sử dụng để thanh toán chuyển khoản. Người gửi có thể rút ra sử dụng bất kì lúc nào mà không cần phải báo trước với ngân hang về thời hạn và khối lượng tiền cần rút.

Khách hàng gửi tiền không với mục địch kiếm lời mà chủ yếu để: thực hiện các khoản chi mua hàng hóa, dịch vụ; thực hiện các giao dịch về thanh toán chi trả; thực hiện các khoản chi trả khác và để ngân hàng tạo điều kiện thuận lợi trong thanh toán. Như vậy, tiền gửi không kỳ hạn không phải để tích lũy mà là bộ phận tiền tệ đang chờ thanh toán, khách hàng có thể rút hoặc sử dụng thanh toán bất kỳ lúc nào, khách hang được sử dụng: séc, giấy chuyển tiền để thanh toán.

Tiền gửi không kỳ hạn bao gồm các khoản tiền gửi tạm thời của doanh nghiệp, công ty, tổ chức kinh tế và cá nân với mục đích chính là thanh toán chuyển khoản.

Xét về tính chất thời gian, tiền gửi không kỳ hạn không ổn định có sự biến động thường xuyên vì khách hàng có thể rút tiền bất kỳ lúc nào, làm cho ngân hang bị động trong sử dụng vốn kinh doanh. Nhưng trong thực tế khách hàng vẫn gửi, rút thường xuyên hoặc gửi rút mang tính chất gối đầu nên ngân hàng vẫn có thể sử dụng vào hoạt động cho vay và đầu tư của mình trên cơ sở số dư ổn định, do kết quả bù trừ của số tiền gửi vào và rút ra trong thời kỳ nhất định. Bởi vậy các NHTM thường chú ý và tính toán đầy đủ khả năng chi trả của mình, điều này cần được quan tâm đến trong thời kỳ có nhiều biến động trong nền kinh tế.

- Tiền gửi có kì hạn:

Tiền gửi có kỳ hạn là loại tiền gửi mà chủ sở hữu chỉ có thể rút ra và có quyền hưởng 100% lãi suất theo thời hạn đã định. Nhưng trong thực tế, do luật cạnh tranh chi phối, để thu hút được nhiều tiền gửi của khách hàng, NHTM cho phép khách hàng được rút tiền ra trước thời hạn, nhưng chỉ được hưởng lãi suất của tiền gửi không kỳ hạn.

Tiền gửi có kỳ hạn thường bao gồm các khoản tiền gửi của: các doanh nghiệp chuyên kinh doanh tiền tệ, các công ty, các doanh nghiệp sản xuất – thương mại – dịch vụ, các tổ chức kinh tế.

Khách hàng gửi tiền với mục đích sinh lời của tiền tệ, vì vậy NHTM phải thực hiện chính sách lãi suất thõa đáng mới có thể thu hút được số lượng lớn loại tiền gửi này.

Tiền gửi có kỳ hạn là nguồn vốn kinh doanh chủ mang tính chất ổn định, NHTM rất quan tâm và sử dụng một cách chủ động để cho vay. Vì vậy NHTM rất quan tâm và sử dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ để nâng cao số dư huy động loại tiền gửi này, chẳng hạn như: quy định nhiều loại thời hạn, quy định nhiều mức lãi suất thích hợp, theo nguyên tác thời gian càng dài lãi suất tiền gửi càng cao. Ngoài ra, các NHTM còn đưa ra rất nhiều chương trình khuyến mãi khác nhằm thu hút bộ phận tiền gửi này.

Khác với tiền gửi không kỳ hạn ở chỗ: tiền gửi có kỳ hạn là tiền để tích lũy, không phải là bộ phận tiền tệ đang chờ thanh toán, khách hàng không thể rút hoặc sử dụng thanh toán bất kỳ lúc nào, khách hàng không được sử dụng séc, giấy chuyển tiền để thanh toán.

- Tiền gửi tiết kiệm:

Tiền gửi tiết kiệm là tiền tiết kiệm hoặc để dành của dân cư đem gửi vào ngân hàng với mục đích kiếm lời và an toàn.

Tiền gửi tiết kiệm bao gồm có tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn và tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn. Cũng giống như tiền gửi có kỳ hạn, đây là nguồn vốn tiềm năng để các NHTM hoạt động. Vì vậy, để khơi tăng nguồn vốn này, ngoài chính sách lãi suất thích hợp nhằm đảm bảo quyền lợi cho khách hàng, các NHTM còn đưa ra rất nhiều chương trình khuyến mãi nhằm thu hút bộ phận tiền gửi tiết kiệm dân cư.

- Tiền gửi của ngân hàng khác:

NHTM này có thể gửi tiền ở các NHTM để dùng cho việc thực hiện: các nghiệp vụ đại lý, thanh toán liên ngân hàng, dịch vụ và chuyển ngân.

- Tiền gửi vốn chuyên dùng:

Đây là tiền gửi của các doanh nghiệp, các công ty và tiền gửi của các nhà đầu cơ. Khi vốn chuyên dùng tạm thời gửi ở NHTM.

- Tiền gửi kho bạc nhà nước:

Kho bạc nhà nước là đơn vị dự toán, trong tài khóa thường có những khoản thu nhưng chưa phải chi, tạm thời gửi ở NHTM.

Như vậy, nguồn vốn huy động tiền gửi bao gồm: tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi của cá nhân và người nước ngoài bằng ngoại tệ, tiền gửi vốn chuyên dùng, tiền gửi kho bạc nhà nước và các loại tiền gửi khác. Trong nguồn vốn huy động của NHTM, tiền gửi chiếm tỷ trọng rất lớn. Bộ phận này được huy động một các thường xuyên, liên tục, gắn liền với các hoạt động của ngân hàng.

Lê Phúc Minh Chuyên