1. Thói quen mua sắm trực tuyến của thế hệ trẻ
Theo báo cáo Meta và Bain & Company (2024), khoảng 72% người thuộc thế hệ Gen Z có thói quen mua sắm trực tuyến thường xuyên. Điều này phản ánh sự thích nghi nhanh chóng của nhóm dân số này với môi trường kỹ thuật số và cho thấy tầm ảnh hưởng của công nghệ đến hành vi tiêu dùng hiện đại. Các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook và Instagram không chỉ đóng vai trò truyền thông mà còn trở thành các kênh thương mại điện tử tích hợp, góp phần mở rộng trải nghiệm và gia tăng tính tiện lợi cho người tiêu dùng.

2. Sự suy giảm của chợ truyền thống và sự trỗi dậy của thương mại điện tử
Kết quả từ báo cáo của Kirin Capital (2024) cho thấy, 50% người tiêu dùng Việt Nam hiện nay lựa chọn mua sắm trực tuyến, trong khi chỉ còn khoảng 30% duy trì thói quen mua sắm tại các chợ truyền thống. Sự thay đổi này được lý giải bởi các yếu tố như tính tiện lợi, khả năng so sánh giá nhanh chóng, và sự đa dạng trong lựa chọn sản phẩm. Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada và Tiki đã trở thành các “trung tâm thương mại kỹ thuật số”, đặc biệt thu hút nhóm người tiêu dùng trẻ tuổi.

3. Môi trường thương mại điện tử và hành vi “chốt deal nhanh”
Các sàn thương mại điện tử hiện nay không chỉ cung cấp hàng hóa mà còn tối ưu hóa quy trình mua hàng thông qua tính năng “chốt deal nhanh”. Theo thống kê, 61% người tiêu dùng lựa chọn các sàn thương mại điện tử làm kênh mua sắm chính, 55% mua qua mạng xã hội và 34% qua các website truyền thống. Các mặt hàng phổ biến nhất bao gồm thời trang, mỹ phẩm, và đồ gia dụng – chiếm hơn 60% tổng doanh thu trực tuyến. Mô hình này góp phần đáng kể vào tăng trưởng GDP và thể hiện tiềm năng phát triển của thương mại điện tử tại Việt Nam so với các thị trường lớn như Hoa Kỳ hay Trung Quốc.

4. Xu hướng mua sắm đa kênh (Omni Shopper)
Khái niệm “Omni Shopper” phản ánh xu hướng người tiêu dùng sử dụng đồng thời nhiều nền tảng mua sắm – từ website, ứng dụng di động đến mạng xã hội – để tìm kiếm, so sánh và ra quyết định mua hàng. Theo báo cáo của Repota (2023), 47% người tiêu dùng tại Việt Nam sử dụng ứng dụng mua sắm di động, cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ sang môi trường số. Đối với doanh nghiệp, xu hướng này mở ra cơ hội trong việc thiết kế chiến lược tiếp cận khách hàng tích hợp, tăng tính cá nhân hóa và cải thiện trải nghiệm người dùng.

5. Sự bùng nổ của thanh toán trực tuyến
Thanh toán không tiền mặt trở thành yếu tố trung tâm trong hệ sinh thái thương mại điện tử. Các phương thức thanh toán như ví điện tử, ngân hàng số, mã QR và thẻ tín dụng đang thay thế dần tiền mặt. Công nghệ bảo mật nâng cao, như mã hóa dữ liệu, xác thực hai yếu tố (2FA) và sinh trắc học, đã góp phần tăng độ tin cậy trong giao dịch. Xu hướng này không chỉ thúc đẩy hành vi tiêu dùng hiện đại mà còn hỗ trợ tiến trình chuyển đổi số của doanh nghiệp Việt Nam.

6. Hành vi tìm hiểu sản phẩm qua đánh giá trực tuyến (Review)
Trước khi ra quyết định mua hàng, người tiêu dùng có xu hướng đọc các đánh giá trực tuyến, đặc biệt từ các nền tảng mạng xã hội và video review. Gen Z thể hiện mức độ tin cậy cao đối với nội dung từ Influencer – những cá nhân có tầm ảnh hưởng lớn trong cộng đồng trực tuyến. Việc đọc và xem review không chỉ mang lại thông tin thực tế mà còn giúp người tiêu dùng xây dựng lòng tin đối với sản phẩm và thương hiệu.

(Tác giả có tham khảo tài liệu của một số đồng nghiệp và mạng Internet.)

Lê Hoàng Thiên Tân