Trong bối cảnh mạng xã hội ngày càng phát triển mạnh mẽ, TikTok đã trở thành một trong những nền tảng phổ biến nhất, đặc biệt là đối với giới sinh viên. Sự lan tỏa nhanh chóng của các video ngắn, tính năng dễ sử dụng và khả năng cung cấp nội dung đa dạng đã thu hút hàng triệu sinh viên theo dõi và sáng tạo nội dung. Vì vậy, việc nghiên cứu các nhân tố tác động đến hành vi sử dụng TikTok của sinh viên là rất cần thiết để hiểu rõ động lực cũng như các yếu tố thúc đẩy sự tương tác của họ trên nền tảng này.

Đầu tiên, các yếu tố công nghệ luôn là tiền đề trong việc áp dụng các mô hình chấp nhận công nghệ như TAM (Technology Acceptance Model) hay UTAUT (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology). Theo đó, “sự hữu ích” (perceived usefulness) và “độ dễ sử dụng” (perceived ease of use) là những yếu tố cốt lõi. Sinh viên thường đánh giá cao một ứng dụng nếu nó giúp họ tiết kiệm thời gian, mang lại thông tin hữu ích và dễ dàng thao tác. Trên TikTok, các video được thiết kế ngắn gọn, mang tính giải trí cao cùng với khả năng tìm kiếm nội dung thông minh giúp người dùng nhanh chóng tiếp cận thông tin mà họ cần. Điều này khẳng định vai trò của các yếu tố công nghệ trong việc định hướng hành vi sử dụng của sinh viên.

Bên cạnh đó, yếu tố xã hội cũng đóng góp không nhỏ vào quyết định sử dụng TikTok của sinh viên. Áp lực từ bạn bè, xu hướng “viral” hay sự ảnh hưởng của các KOL (Key Opinion Leader) đều là những nhân tố thúc đẩy người dùng tham gia vào các trào lưu trên TikTok. Khi một video được chia sẻ rộng rãi, sinh viên có xu hướng cảm thấy bị cuốn hút và mong muốn tìm hiểu thêm, từ đó dẫn đến việc tăng tương tác trên nền tảng. Ngoài ra, sự tương tác thông qua các bình luận, lượt thích và chia sẻ không chỉ tạo ra cảm giác được kết nối mà còn xây dựng một cộng đồng ảo vững mạnh, nơi mà các giá trị văn hóa và xu hướng xã hội được tái tạo một cách liên tục.

Mặt khác, yếu tố nội dung cũng là nhân tố then chốt quyết định hành vi sử dụng TikTok của sinh viên. Nội dung hấp dẫn, sáng tạo và phù hợp với sở thích cá nhân có thể tạo ra hiệu ứng “nghiện” khi người dùng liên tục truy cập để xem những video mới. Nội dung trên TikTok thường mang tính giải trí, hài hước, hoặc thậm chí là giáo dục, tùy thuộc vào mục tiêu của người sáng tạo. Sự đa dạng của nội dung không chỉ giúp sinh viên giải trí sau những giờ học căng thẳng mà còn mở rộng kiến thức về các lĩnh vực khác nhau. Do đó, khả năng cung cấp nội dung chất lượng, phù hợp với từng nhóm đối tượng sẽ là yếu tố quyết định mức độ gắn bó của người dùng với ứng dụng.

Hơn nữa, yếu tố cảm xúc và trải nghiệm cá nhân cũng ảnh hưởng đáng kể đến hành vi sử dụng TikTok của sinh viên. Khi người dùng cảm thấy hứng thú, thư giãn và có trải nghiệm tích cực khi sử dụng ứng dụng, họ sẽ có xu hướng sử dụng thường xuyên hơn. Sự “kích thích” từ nội dung video, âm nhạc và hình ảnh sống động góp phần tạo nên một trải nghiệm giải trí trọn vẹn. Cảm giác này càng được nhân đôi khi sinh viên nhận thấy rằng họ có thể tham gia sáng tạo và chia sẻ những khoảnh khắc của bản thân, từ đó xây dựng được một hình ảnh cá nhân độc đáo trên nền tảng.

Để nghiên cứu các nhân tố tác động đến hành vi sử dụng TikTok của sinh viên một cách toàn diện, các nhà nghiên cứu thường xây dựng mô hình nghiên cứu kết hợp nhiều lý thuyết khác nhau như TAM, UTAUT, và các khía cạnh tâm lý – xã hội. Việc khảo sát, thu thập số liệu từ người dùng và áp dụng các phương pháp phân tích định lượng lẫn định tính giúp xác định rõ mối quan hệ giữa các yếu tố công nghệ, xã hội, nội dung và trải nghiệm cá nhân. Qua đó, mô hình nghiên cứu không chỉ hỗ trợ trong việc dự báo xu hướng sử dụng mà còn cung cấp các giải pháp cải tiến nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng trên TikTok.

Tổng kết lại, hành vi sử dụng TikTok của sinh viên được hình thành từ một loạt các nhân tố phức tạp, từ các đặc tính công nghệ của ứng dụng, yếu tố xã hội đến chất lượng nội dung và trải nghiệm cá nhân. Việc nghiên cứu sâu về các nhân tố này không chỉ giúp hiểu rõ động cơ sử dụng mà còn tạo điều kiện cho các nhà phát triển cải tiến sản phẩm, đồng thời hỗ trợ các cơ sở giáo dục trong việc khai thác hiệu quả nguồn thông tin giải trí và học tập. Qua đó, nền tảng TikTok không chỉ là công cụ giải trí mà còn trở thành một không gian sáng tạo và giao lưu văn hóa có tác động mạnh mẽ đến lối sống của giới trẻ hiện nay.

ThS. Mai Xuân Bình - Khoa Marketing