1.Phòng ngừa rủi ro ngoại hối cho NHTM

     Rủi ro ngoại hối là rủi ro thường thấy trong hoạt động của ngân hàng. Loại rủi ro này có thể làm tăng chi phí vay nợ của ngân hàng (trong trường hợp tỷ giá tăng) hoặc có thể làm giảm kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng (trong trường hợp tỷ giá giảm). Các công cụ phái sinh tiền tệ là những công cụ hữu hiệu để phòng ngừa rủi ro trên. Mặt khác, công cụ phái sinh có thể cho ngân hàng xác định được trước và chính xác chi phí vay nợ, từ đó có thể xác định được trước kết quả kinh doanh để lên kế hoạch cho phù hợp.

     Các ngân hàng thường kết hợp sử dụng các hợp đồng phái sinh tiền tệ với nhau để phòng ngừa được rủi ro tỷ giá bất lợi cho mình và kiếm lời từ chênh lệch tỷ giá. Hơn nữa, các công cụ phái sinh tiền tệ còn đảm bảo số lượng ngoại tệ bất thường cho ngân hàng, giúp ngân hàng giữ vững tính thanh khoản của mình. Ngân hàng có thể sử dụng các công cụ phái sinh như quyền chọn, kỳ hạn, tương lai, hoán đổi tiền tệ để tự phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

     Nhìn chung, các công cụ phái sinh tiền tệ mang lại cho ngân hàng nhiều sự lựa chọn hơn trong việc phòng ngừa rủi ro. Nếu có thể kết hợp sử dụng các hợp đồng phái sinh tiền tệ, ngân hàng có thể phòng ngừa được rủi ro tỷ giá tại một mức chi phí hợp lí.

2. Cung cấp dịch vụ bảo hiểm rủi ro cho khách hàng

     Giống như ngân hàng, các doanh nghiệp cũng đứng trước những rủi ro như lãi suất, tỷ giá, tín dụng. Công cụ phái sinh là một trong những phương tiện rất hiệu quả giúp doanh nghiệp phòng chống các loại rủi ro này. Tuy nhiên, do đối tượng của doanh nghiệp nhắm tới khi sử dụng các công cụ phái sinh không chỉ đơn thuần là tiền tệ, mà còn là hàng hóa; và quan hệ trao đổi giữa các doanh nghiệp (trong nước với nhau, trong nước và ngoài nước) cũng phức tạp hơn cho nên cách nhìn nhận vai trò của công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro, đầu cơ ở doanh nghiệp cũng phong phú hơn. Đứng trước nhu cầu lớn về sử dụng các công cụ phái sinh để phòng vệ cũng như đầu cơ của các doanh nghiệp, ngân hàng có thể thu được lợi nhuận khi cung cấp cho doanh nghiệp các dịch vụ phái sinh tiền tệ, lãi suất, tỉ giá.

     Thứ nhất, ngân hàng có thể thu phí từ hoạt động tư vấn cho khách hàng về cách sử dụng các loại hình dịch vụ phái sinh của ngân hàng.

     Thứ hai, ngân hàng có thể thu lợi trực tiếp từ các hợp đồng đó, như là phí quyền chọn, phí hợp đồng tương lai.

     Thứ ba, việc tham gia cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp sẽ khiến các ngân hàng nâng cao được khả năng chuyên môn của mình để áp dụng cho các danh mục đầu tư khác đồng thời cũng thúc đẩy các nghiệp vụ khác phát triển.

     Tuy nhiên, mọi loại hình dịch vụ và kinh doanh của ngân hàng liên quan tới công cụ phái sinh ngoài thu phí lấy lãi ra thì đều mang tính chất bảo hiểm rủi ro.

     Khi bản thân các công cụ phái sinh cũng tiềm ẩn rủi ro cho các bên tham gia, ngân hàng có thể sẽ nhận rủi ro khi cung cấp các dịch vụ phái sinh cho khách hàng. Tuy nhiên, ngân hàng là một chủ thể tài chính có những ưu thế nhất định để có thể xóa bỏ những rủi ro đơn lẻ bằng việc đa dạng hóa danh mục. Trong trường hợp ngân hàng không thể tự lập được một vị thế bù lại dịch vụ phái sinh đã cung cấp, nó có thể chỉ đóng vai trò là trung gian và tìm một đối tác khác để chuyển nhượng lại rủi ro này. Chính vì vậy, nhìn chung, việc cung cấp các dịch vụ công cụ phái sinh tại ngân hàng thường mang lại cho ngân hàng những khoản thu nhập khác hơn là gánh lấy rủi ro.

3. Công cụ quan trọng cho mục đích đầu cơ của các NHTM

     Đầu cơ vào các công cụ phái sinh là tham gia vào một vị thế trong hợp đồng phái sinh nhằm hưởng lợi trên sự biến đổi về giá trị của tài sản cơ sở. NHTM chủ yếu sử dụng hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn cho mục đích đầu cơ của mình.

CH. Nguyễn Thị Thùy Trang – Khoa QTKD